ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ
ΣΥΣ, ΧΟΙΡΟΣ, SUS SCROFA ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Ελληνική Λέσχη Γαστρονομίας
Εργαστήριο Γεύσης
Ελληνικά Παραδοσιακά Κρεατοσκευάσματα
Προϊόντα Υψηλής Γαστρονομίας
16 Φεβρουαρίου 2003
ΔΕΤΡΟΠ 2003
Θεσσαλονίκη
ΣΥΣ, ΧΟΙΡΟΣ ή SUS SCROFA ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
© Δρ. θ. Τ. Αντίκας, λέκτωρ Α.Π.ΘΠερίληψη

Εισαγωγή

Φυσικά η πρώτη, με κυριότερους εκπροσώπους τον Κινέζικο και ελληνορωμαϊκό ή «Δυτικό» πολιτισμό, είναι απείρως πολυπληθέστερη από τη δεύτερη που περιορίσθηκε στη Μέση Ανατολή και τμήμα της Β. Αφρικής ύστερα από βιολογικώς «λαθεμένα», ή αν θέλετε θρησκευτικώς «ατυχή» διδάγματα του Torah (Π. Διαθήκη) και του Κορανίου. Το φαινόμενο της επικράτησης του συμπαθούς παμφάγου θηλαστικού στη διατροφική αλυσίδα του ανθρώπου παρά τον ανηλεή πόλεμο που δέχτηκε από δύο θρησκείες είναι όχι μόνο αξιοσημείωτο αλλά και ευεξήγητο. Ο χοίρος επικράτησε σα ζώο θυσίας, ζώο σφαγής, ζώο-ρακοσυλλέκτης, ακόμα και σα ζώο συντροφιάς για τον απλούστατο λόγο ότι συνέζησε με τον άνθρωπο για κάπου 11 χιλιετίες, του έδωσε τη χαρά του κυνηγού, τον τάισε, τον ζέστανε, τον έντυσε, του «καθάρισε» τις βρωμιές και όχι μόνο. Του έδωσε ακόμα και... τρίχες για ζωγραφική, ή δόντια για τη διακόσμηση χειρολαβών!
Όμηρος (Ιλιάς 1.527-99), «ΠΛΗΘΟΣ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΣΚΥΛΩΝ ΣΥΝΑΞΕ Ο (ΑΙΤΩΛΟΣ ΗΡΩΣ) ΜΕΛΕΑΓΡΟΣ ΑΠ' ΤΙΣ ΤΡΙΓΥΡΩ ΧΩΡΕΣ, ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΛΙΓΟΙ ΔΕΝ ΘΑ ΝΙΚΟΥΣΑΝ ΤΟ ΘΕΟΡΑΤΟ ΘΕΡΙΟ»
Χοιροφιλία και Χοιροφοβία ανά τον Κόσμο (Εικ. 1)
Χοιροφιλία στην Ελλάδα και τη Ρώμη


Τούτο φαίνεται στην περίφημη τοιχογραφία του τάφου του Φιλίππου στη Βεργίνα, όπου με τον Αλέξανδρο κυνηγούν λιοντάρια και αγριόχοιρους (Εικ. 3). Η αγάπη τους στο χοιρινό φαίνεται πως άρχισε πριν 4 χιλιετίες, πράγμα που φαίνεται από σκελετό αγριόχοιρου, που βρέθηκε σε ανασκαφή κοντά στη Βεργίνα σε νεκροταφείο του 1000 - 1200 πΧ.
Ακόμα πιο συγκινητικές σκηνές αγάπης στο χοίρο αλλά και στ' άλογα έχουν οι Εικ. 4-5. Η Εικ. 4 είναι ανάγλυφο απ' το Δίον με την παράσταση θυσίας για έφιππο ήρωα. Δεξιά του βωμού είναι ο ιερέας που κρατά θυμίαμα και στα πόδια το γουρουνάκι που θα θυσιάσει για τον ήρωα. Η Εικ. 5 πάει πιο μακριά... Είναι επιτάφιο ανάγλυφο αφιερωμένο σε χοίρο (!) από την Έδεσσα. Μπροστά σε τετράτροχη άμαξα με μουλάρια βαδίζει ζωντανός ο χοίρος και πίσω κείτεται νεκρός. Η επιγραφή από κάτω, λέει:
«ΧΟΙΡΟΣ, Ο ΠΑΣΙ ΦΙΛΟΣ, ΤΕΤΡΑΠΟΥΣ ΝΕΟΣ ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΜΑΙ... ΔΥΡΡΑΧΙΝ ΕΠΑΤΗΣΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΑΝ ΤΕ ΠΟΘΗΣΑΣ ΚΑΙ ΠΑΣΑΝ ΓΑΙΗΝ ΔΙΕΒΗΝ ΠΟΣΙ... ΗΜΑΘΙΗΝ ΔΕ ΠΟΘΩΝ ΚΑΤΙΔΕΙΝ...ΚΕΙΜΑΙ ΤΩΙ ΘΑΝΑΤΩΙ ΜΗΚΕΤ' ΟΦΕΙΛΩΝ...»
Η τρυφερή αφιέρωση μας πληροφορεί πως ο χοίρος είναι «ΠΑΣΙ ΦΙΛΟΣ» και «νεαρό τετράποδο» και μας δίνει ανεκτίμητα στοιχεία για την εισαγωγή του στη Β. Ελλάδα, αφού το νεκρό γουρουνάκι διηγείται την προθανάτια πορεία του απ' το Δυρράχιο στην Απολλωνία και την Ημαθία μέσω του πιο κλασσικού δρόμου, δηλαδή της αρχαίας και τωρινής Εγνατίας Οδού.
Αλλά και στη Μ. Ελλάδα, πέραν της Αδριατικής, δηλ. στις αποικίες που δίδαξαν τον ελληνικό πολιτισμό στη Ρώμη, υπάρχουν πολλά ευρήματα με θέμα το χοίρο. Αγγείο του 520 π.Χ επαναλαμβάνει το κυνήγι αγριόχοιρου αλλά με άλογο, δόρυ και σκύλο στην Κομπανία. Στην Εικ. 6 το στολισμένο με γιρλάντα κεφάλι θυσιαστικού χοίρου του 3ου αι. π.Χ θα ήταν ίσως καλό σύμβολο της Χοιροτροφικής Ομοσπονδίας, πρόκειται για «σφάγιο» που η αγορά του κοστίζει... μόνο 3.600 φράγκα, δηλ. κάπου ένα εκατομ. δρχ.!
Τέλος η Εικ. 7 (40ς αι π.Χ.) δείχνει μελανόμορφο ασκό με μορφή χοίρου, και μια σπουδαία λεπτομέρεια στη λαβή: τον «Ηράκλειο Κόμβο», που θυμίζει τους άθλους του ήρωα στην «άλλη Ελλάδα».
Χοιροφιλία στην Αίγυπτο και Άπω Ανατολή

Ειρωνεία: στην Ευρώπη - Η.Π.Α. η εντατική χοιροτροφία κατηγορείται ότι μολύνει. Στην Ασία λατρεύεται γιατί εξυγιαίνει και λιπαίνει τα χωράφια.
Η Εικ. 8 δείχνει πήλινο σπιτάκι χοίρου της δυναστείας Χαν (3ος αι. π.Χ.) κι η Εικ. 9 ειδυλλιακή σκηνή μητέρας με τα μωρά της στο Νταγκταλάν Φιλιππίνων.
Στην Αίγυπτο (απ' την οποία ο χοίρος πέρασε απ' την Ασία στην Αφρική περί το 5.000 π.Χ.) γεννήθηκε η πρώτη ιερογλυφική λέξη για το ζώο, το οποίο «θεοποιήθηκε» (ως Seth). Το 2000 π.Χ. θυσίες χοίρων γίνονταν στον Όσιρι, ενώ το 1500 π.Χ. βλέπουμε σε στήλες κι επιγραφές σκηνές βουκολικής χοιροτροφίας (Εικ. 10 - τάισμα χοιριδίου με γάλα από βοσκό.
Εικ 11- βόσκηση κοπαδιού από τάφο της Άνω Αιγύπτου). Τέλος επιγραφή του 1.100 πΧ πληροφορεί πως ο Αμένοφις πρόσφερε 1.000 χοιρίδια στο προσωπικό του ιερού που ήταν αφιερωμένο στη 17η δυναστεία του!
Επίλογος: Χοιροφοβία ή Ανθρωποφοβία;
Ατυχώς η εμφάνιση νέων θρησκειών έφερε μαζί της μερικές νεοφανείς θρησκόληπτες ιδέες που απαγόρευσαν αυστηρά την κατανάλωση χοίρου από τότε μέχρι σήμερα. Βέβαια την εποχή της χοιροφοβίας, χοιροαπαγόρευσης & ποτοαπαγόρευσης οι συνθήκες (πόλεμος, τριχίνωσις) επέβαλαν τα μέτρα που πήρε ο Μωάμεθ για το Ισλάμ ή οι προφήτες για το Ισραήλ. Οι ίδιες συνθήκες έφεραν την απαγόρευση άλλης μεθόδου θανάτωσης πλην της σφαγής με κόψιμο της καρωτίδας.
Σήμερα με την ανάπτυξη σύγχρονων μεθόδων διάγνωσης, θεραπείας, υγειονομικού κι' επιδημιολογικού ελέγχου τέτοιες απόψεις ηχούν παράξενα, είναι όμως ενδιαφέρον να τις θυμόμαστε καθώς τρώμε! Πολλές δημοσιεύτηκαν ήδη στο περιοδ. «Χοιροτροφία», λ.χ.:
ΛΕΒΙΤΙΚΟΣ π. 7-8: «Ο ΧΟΙΡΟΣ, ΑΝ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΧΗΛΕΣ, ΔΕΝ ΑΝΑΜΑΣΣΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΗ ΤΟΥ... ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΘΑΡΤΟΣ... ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΝΑ ΤΡΩΣ ΤΟ ΚΡΕΑΣ ή Ν' ΑΚΟΥΜΠΑΣ ΤΟ ΠΤΩΜΑ ΤΟΥ. ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΘΑΡΤΑ....»
KORAN V («ΤHE TABLE», 19-25): «ΝΑ ΦΟΒΑΣΑΙ ΤΟΝ ΑΛΛΑΧ, ΓΙΑΤΙ Ο ΑΛΛΑΧ ΕΙΝΑΙ ΤΙΜΩΡΟΣ/ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΝΑ ΤΡΩΣ ΠΤΩΜΑΤΑ ΖΩΩΝ, ΑΙΜΑ, ΧΟΙΡΙΝΟ ΚΡΕΑΣ.../ ΠΝΙΓΜΈΝΑ ΖΩΑ... ΠΛΗΓΩΜΕΝΑ ΖΩΑ.. ΖΩΑ ΜΙΣΟΦΑΓΩΜΕΝΑ ΑΠΟ ΑΓΡΙΑ ΘΗΡΙΑ. .. ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΘΥΣΙΑΣΕΙ ΣΤΟ ΘΕΟ..»
Τέλος: ή ανθρωποφοβία είναι ισχυρότερη στο χοίρο...
Κοινά σημεία μεταξύ χοίρου και ανθρώπου υπάρχουν πολλά, αλλά τα πιο χαρακτηριστικά είναι 1ο η ομοιότητα του ήπατος, ηπατικής και πεπτικής λειτουργίας με τη δική μας (σαν παμφάγου) και 2ο η νοημοσύνη κι η ψυχική ευαισθησία.. Σε πειράματα για να διαπιστωθούν οι συνέπειες του ψυχικού στρες σ' ανθρώπους και ζώα με τη βοήθεια χειρουργικών κι άλλων παραμέτρων στρες διαπιστώσαμε ότι:
- (α) Η χειρουργική εντερεκτομή προκαλεί έλκη στομάχου στον άνθρωπο και στο χοίρο, που οφείλονται σε υπερέκκριση γαστρίνης και στους δυο.
- (β) Η εν λόγω υπερέκκριση γαστρίνης παρατηρείται και σε ψυχικά στρες (λ.χ. άνθρωποιπριν τις.,. παν/κες εξετάσεις ή πριν πέσουν με αλεξίπτωτο), όμως στο χοίρο είναι πολύ μεγαλύτερη, με πολλαπλά έλκη στομάχου, ακόμα και με το απλό... κυνηγητό ή μεταφορά προς σφαγή.
Ενδιαφέοντα παραδοσιακά κρεατοσκευάσματα:
HELEXPO Α.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
Εγνατία 154 Θεσσαλονίκη
Τηλ. 2310 291 111
ΚΤΗΜΑ ΛΑΖΑΡΙΔΗ ΝΙΚΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ Α.Ε. Οινοποιείο
ΔΡΑΜΑ
- Σύγλινο Μάνης: Χοιρινό κρέας βρασμένο σε κρασί με πορτοκάλια, παστωμένο, καπνισμένο και διατηρημένο μέσα σε παρθένο ελαιόλαδο Παραδοσιακή συνταγή. Ιδανικό για κρασιά μπίρες και αποστάγματα
- Νούμπουλο: Παραδοσιακός Κερκυραϊκός μεζές. Ολόκληρο κομμάτι χοιρινής μπριζόλας παστωμένο, με πολλά αρωματικά βότανα ωριμασμένο μέσα σε φυσικό έντερο, διακριτικά καπνισμένο. Κατάλληλο να συνοδευτεί από αποστάγματα κρασιά και μπίρες. Μοναδική πρόταση για μπουφέδες
- Λουκάνικο Καπνιστό Μάνης με πορτοκάλι: Παραδοσιακό Λουκάνικο από την Πελοπόννησο.Πολύ καλός μεζές
- Λουκάνικο καπνιστό Ευρυτανίας: Από καθαρό χοιρινό κρέας αρωματισμένο με πράσο και μπαχαρικά.
- Καβουρμάς Βοδινός Θράκης: Παραδοσιακή συνταγή με βοδινό και λίγο πρόβειο κρέας. Τρώγεται κρύος ή ζεσταμένος
- Σαλάμι Ευρυτανίας: Εξαιρετικό Σαλάμι σε φυσικό έντερο με πολύ ντελικάτη γεύση ταιριάζει να συνοδεύσει κάθε δοκιμή καλού κόκκινού κρασιού και αποσταγμάτων.
- Σαλάμι Λευκάδος παραδοσιακό: Γνήσιο Σαλάμι από την Λευκάδα, Φυσικής Ωρίμανσης με φυσικό έντερο κατάλληλο να συνοδεύσει Κρασιά και αποστάγματα
- Σαλάμι Κερκύρας Καπνιστό Γνήσιο Σαλάμι από την Κέρκυρα, Φυσικής Ωρίμανσης με φυσικό έντερο με χαρακτηριστικό άρωμα μαύρου πιπεριού και ελαφρό διακριτικό κάπνισμα, κατάλληλο να συνοδεύσει Κρασιά και αποστάγματα.
- 1ος Κύκλος
Οίνος Λευκός: «Χρυσός Λέων» Chardonnay
Πιάτο κρύων Αλλαντικών
Σαλάμι Λευκάδος
Σαλάμι Κερκύρας
Σαλάμι Ευρυτανίας
- 2ος Κύκλος
Τάρτα Γλυκάνισου γεμισμένη με Ανθότυρο, Νούμπουλο Κερκύρας, Φράουλα και σιρόπι από Βαλσαμικό ξύδι
Οίνος Λευκός «Χρυσός Λέων» Sauvignon Blanc
- 3ος Κύκλος
Πιτάκια Μάφιν με Καβουρμά Βοδινό Θράκης και τυρί Φέτα
Σαλάτα Σπανάκι με Σύγλινο Μάνης και αφρό από κρέμα Πορτοκαλιού
Οίνος Ερυθρός «Χρυσός Λέων» Cabernet Sauvignon
- 4ος Κύκλος
Λουκάνικο Καπνιστό Ευρυτανίας με γκραντέν Πατάτας
Λουκάνικο Μάνης με Πορτοκάλι, στο φούρνο με φασόλια και χόρτα
Οίνος Ερυθρός «Χρυσός Λέων» Syrah
HELEXPO Α.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
Εγνατία 154 Θεσσαλονίκη
Τηλ. 2310 291 111
ΚΤΗΜΑ ΛΑΖΑΡΙΔΗ ΝΙΚΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ Α.Ε. Οινοποιείο
ΔΡΑΜΑ

Τα πρώτα ροδάκινα στην Ελλάδα
Λέγεται ότι αυτοί που έφεραν την πρώτη ποικιλία ροδάκινων στη χώρα μας ήταν οι στρατιώτες του Μ.Αλεξάνδρου. Η καλλιέργεια αυτή καταγόταν από την Κίνα και το όνομα της καλλιέργειας ήταν "προύνος ο...

Γεύμα από γάλα φοράδας
Οι νομάδες πολεμιστές του Τζένγκις Χαν, που περνούσαν πολλές ώρες πάνω στη ράχη του αλόγου τους, ξέραιναν στον ήλιο γάλα φοράδας μεταβάλλοντας το σε ελαφριά σκόνη και έριχναν λίγη απ'αυτή τη σκόνη σε...

Σοκολάτα ΙΟΝ
Η σοκολάτα αμυγδάλου ΙΟΝ κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1930. Η σοκολατοποιία ΙΟΝ μόλις είχε ιδρυθεί σε μια γειτονιά του Ν.Φαλήρου και στις εκεί μονοκατοικίες κυριαρχούσε η ευωδιά των...