ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Η Ελλάδα, μπορεί να θεωρηθεί ως μία χώρα αντιθέσεων και μεγάλης ποικιλίας σε όλα τα πράγματα που την περιβάλουν. Οι αντιθέσεις αυτές, στο κλίμα και το έδαφος, έχουν την επίδραση τους σ' όλα τα ζωντανά πλάσματα πού την κατοικούνε, με αποτέλεσμα την ύπαρξη μιας αφάνταστης ποικιλίας τοπικών παραλλαγών, ανθρώπων, ζώων, πουλιών και φυτών. Έτσι εξηγείται πώς, πάνω σε μια τόσο μικρή χώρα, ζουν πάνω από 6.000 είδη φυτών κι' απ' αυτά το ένα δέκατο περίπου, είναι αποκλειστικά ελληνικά και μοναδικά στων κόσμο. Πολλά απ' αυτά κάνουν πανέμορφα λουλούδια και όταν ανθίζουν ομορφαίνουν το περιβάλλον που μεγαλώνουν με έναν τρόπο μαγικό, ακόμα και αν αυτά βρίσκονται πάνω σε κάποιον βράχο ή μέσα σε ένα καταπράσινο λιβάδι. Ανάμεσα σ' αυτά τα ασήμαντα πλάσματα, πού τα προσπερνούμ με αδιαφορία ή τα πατάμε με τα πόδια μας, βρίσκονται τα πιο πολύτιμα γιατρικά που για χιλιάδες χρόνια θεράπευαν το λαό μας.

Δεν είναι περίεργο πώς όλα σχεδόν τα φαρμακευτικά φυτά ή βότανα όπως τα λέει ο πολύς κόσμος, είναι είδη κοινά και με μεγάλη περιοχή εξάπλωσης. Μόνο πάνω σε τέτοια είδη μπορούσαν να πειραματισθούν οι άνθρωποι, να συγκρίνουν εμπειρίες προερχόμενες από διαφορετικές περιοχές και εποχές και να καταλήξουν στην κοινή αποδοχή κάποιας ιδιότητας τους.

Από τα πανάρχαια χρόνια, όλοι οι λαοί του κόσμου χρησιμοποιούσαν βότανα για να θεραπεύσουν τις αρρώστιες. Οι κλασσικοί έλληνες συγγραφείς και γιατροί της αρχαιότητας, όπως ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός έγραψαν διάφορα συγγράμματα για τις θεραπευτικές ιδιότητες και τον τρόπο χρήσης των φυτών, βασισμένοι στις λαϊκές παραδόσεις του καιρού τους. Στα χρόνια του Μεσαίωνα και της Τουρκοκρατίας ή χρήση των βοτάνων ήταν πολύ διαδεδομένη στη χώρα μας, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. ΟΙ λαϊκοί γιατροί, γνωστοί με τ' όνομα Κομπογιαννίτες ή Βικογιατροί (από το φαράγγι του Βίκου όπου συνέλεγαν τα φυτά που χρησιμοποιούσαν), παράδιναν τις συνταγές προφορικά ή γραπτά, από γενιά σε γενιά κι' από δάσκαλο σε μαθητή, ανακατεύοντας τες πολλές φορές με μάγια ή προσευχές, που καμιά θεραπευτική άξια δεν είχαν, αλλά χρησίμευαν για να δημιουργήσουν στον άρρωστο το κατάλληλο ψυχολογικό κλίμα, την πίστη ότι θα γίνει καλά.

Δυστυχώς, από τις αρχές του αιώνα μας, ή βοτανοθεραπεία άρχισε να εγκαταλείπεται και τα φυτά αντικαταστάθηκαν κατά μεγάλο μέρος από διάφορα χημικά παρασκευάσματα. Οι τελευταίοι λαϊκοί θεραπευτές κυνηγήθηκαν από τους επιστήμονες και τους μοντέρνους γιατρούς σαν απατεώνες και πολλοί απ' αυτούς βρέθηκαν στη φυλακή, παρόλο πού συχνά είχαν στο ενεργητικό τους εντυπωσιακές θεραπείες. Αυτή η μεγάλη αλλαγή στη στάση των ανθρώπων απέναντι στα βότανα ήταν το αποτέλεσμα της ανάπτυξης της χημικής-φαρμακευτικής βιομηχανίας και της επιστημονικής Ιατρικής που θεωρούσαν τους κομπογιαννίτες επικίνδυνους ανταγωνιστές. Βέβαια δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε και το γεγονός ότι πολλοί απατεώνες, θέλησαν να παραστήσουν κατά καιρούς τους θεραπευτές, κοροϊδεύοντας τον κόσμο με ψεύτικες συνταγές. Αυτό συντέλεσε ώστε να χαθεί ακόμα πιο πολύ ή εμπιστοσύνη του κόσμου για τα βότανα και ή λέξη «κομπογιαννίτης» να καταντήσει συνώνυμη του απατεώνα.

Παρ' όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, ορισμένοι επιστήμονες από διάφορες-χώρες, θέλησαν να μελετήσουν τα φυτά πού φημίζονταν σαν θεραπευτικά. Μελετώντας τα λοιπόν, διαπίστωσαν γρήγορα πώς περιείχαν ουσίες πραγματικά πολύτιμες για την Ιατρική. Στη συνέχεια, απομόνωσαν τις ουσίες αυτές κι' έφτιαξαν διάφορα σκευάσματα, που αποδείχθηκαν πολύ πιο αποτελεσματικά από τα αντίστοιχα συνθετικά γιατί ο οργανισμός τα αφομοίωνε καλύτερα.

Σήμερα κυκλοφορούν στον κόσμο εκατοντάδες φάρμακα προερχόμενα από φυτά και ολόκληρα εργοστάσια ασχολούνται με την παραγωγή σκευασμάτων από φυσικές και μόνο ουσίες.

Όσον άφορα την Ελλάδα, το ζήτημα της εκμετάλλευσης των φαρμακευτικών βοτάνων βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της ληστρικής συλλογής τους από διάφορους κερδοσκόπους μέσα στη φύση. Έτσι, ορισμένα είδη έχουν σχεδόν εξαφανισθεί από περιοχές που άλλοτε αφθονούσαν. Μόνο με συστηματική καλλιέργεια θα μπορέσει να γίνει εκτεταμένη εκμετάλλευση χωρίς καταστροφή, και προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει να στραφεί το κράτος και οι ιδιώτες, έχοντας πάντα στο μυαλό τους το σεβασμό απέναντι στο φυσικό περιβάλλον.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΒΟΤΑΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Αν θέλουμε ή θεραπεία με κάποιο φυτό να έχει αποτέλεσμα, πρέπει να ακολουθήσουμε τις παρακάτω οδηγίες:

Να επιμείνουμε στη χρήση για πολλές φορές, Ιδιαίτερα αν ή αρρώστια μας είναι χρόνια.

Να το συλλέγουμε στην πιο κατάλληλη εποχή.

Τα αποξηραμένα φυτά, να τα διατηρούμε σε γυάλινα δοχεία, σε μέρος χωρίς υγρασία και χωρίς δυνατό φως.

Να μη διατηρούμε ξερά φυτά περισσότερο από δύο-τρία χρόνια γιατί χάνουν τις ιδιότητες τους.

Να προσέχουμε ώστε το φυτό που μαζέψαμε ή αγοράσαμε να είναι αυτό πού ζητάμε.

Όταν βρίσκετε κάπου ένα είδος φυτού πού σας ενδιαφέρει να το συλλέξετε, μην κάνετε κατάχρηση. Μην καταστρέφετε ποτέ περισσότερα από τα μισά φυτά πού θα βρείτε σ' ένα μέρος.

Μην τα ξεριζώνετε χωρίς λόγο, αν δεν χρειάζεστε τη ρίζα τους.

Παίρνετε μόνο το μέρος του φυτού που σας χρειάζεται. Μη μαζεύετε όλα τα άνθη. Αφήστε μερικά για να μπορέσει να κάνει σπόρο και να πολλαπλασιασθεί.

Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι ή φύση δεν είναι ανεξάντλητη. Ή υπερβολική συλλογή, ακόμα και του πιο κοινού φυτού μπορεί να οδηγήσει στην εξαφάνιση του.

ΤΑ ΚΥΡΙΩΤΕΡΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ

Αφέψημα: Βάζουμε κομμάτια του φυτού πού θα χρησιμοποιήσουμε μέσα σ' ένα μπρίκι με νερό και τα αφήνουμε να βράσουν για λίγα λεπτά σε σιγανή φωτιά. Ύστερα στραγγίζουμε το υγρό μ' ένα σουρωτήρι και το χρησιμοποιούμε ανάλογα με την περίπτωση.

Ψυχρό έμβρεγμα: Περνούμε το φυτό και το ρίχνουμε μέσα σε κρύο νερό για αρκετό χρόνο, ανάλογα με την περίπτωση, ώσπου να διαλυθούν τα συστατικά του. Ύστερα στραγγίζουμε το ζουμί και το χρησιμοποιούμε.

Θερμό έμβρεγμα: Είναι το ιδιο με το ψυχρό αλλά γίνεται με νερό χλιαρό.

Εκχύλισμα: Γίνεται όταν βράσουμε το υγρό πού περιέχει τα φυτά τόσο πολύ, ώστε ένα μέρος του να εξατμισθεί.

Βάμμα: Παίρνουμε το φυτό και το ρίχνουμε σε οινόπνευμα όπου παραμένει αρκετόν καιρό. Το υγρό πού θα προκύψει άπω τη διάλυση των συστατικών του φυτού μέσα στο οινόπνευμα λέγεται βάμμα.

Κατάπλασμα: Λιώνουμε το μέρος του φυτού που χρειαζόμαστε. Αν είναι πολύ στεγνό, τότε προσθέτουμε λίγο νερό. Απλώνουμε στο τραυματισμένο μέρος και σταθεροποιούμε με κάποια γάζα ή επίδεσμο.